Kunsttransport: Hoe Hasenkamp het werfmodel van de 'Bremen IV' dwars door de gelijknamige stad vervoerde

Economie en logistiek

Maidentrip.

Adieu, Übersee-museum! Het werfmodel van de 'Bremen IV' verlaat zijn thuishaven. Een klus voor Hasenkamp – een van de wereldwijd meest gerenommeerde kunsttransportbedrijven – en de Atego.

Beste tijd. In slechts vier uur gaat het werfmodel van de 'Bremen IV' dwars door de gelijknamige Hanzestad. Recordhelpers: de mannen van Hasenkamp.
Beste tijd. In slechts vier uur gaat het werfmodel van de 'Bremen IV' dwars door de gelijknamige Hanzestad. Recordhelpers: de mannen van Hasenkamp.

De reis van de 'Bremen IV' van Bremerhaven naar New York duurde slechts vier dagen. Dat was in 1929. Recordtijd. De succesvolle maidentrip van het stoomschip werd bekroond met de Blauwe band – de onderscheiding voor het snelste schip op de Transatlantische route. Vandaag doet het werfmodel het zijn grote zuster naar beste vermogen na. In bijna vier uur gaat de kleine 'Bremen IV' dwars door de gelijknamige Hanzestad van het Übersee-museum naar het 'Focke' – het deelstaatmuseum voor kunst- en cultuurgeschiedenis. Recordhelpers: het transportbedrijf Hasenkamp, specialist op het gebied van kunsttransporten van diverse pluimage.

Geliefd in de kunstwereld.

Van loodzware stukken van Anselm Kiefer tot complexe collectieverhuizingen – bijvoorbeeld in 2017 vanuit het Louvre in Parijs naar zijn tegenhanger in Abu Dhabi – Hasenkamp speelt op het hoogste niveau mee met de top. Bovendien verzorgt de onderneming de verhuizingen van hele overheidsinstellingen, IT-systemen, laboratoria en dossierarchieven. Normale transporten kun je dit nauwelijks nog noemen. En daardoor is Hasenkamp een van de meest gerenommeerde transportbedrijven van de wereld  – met name in de kunstwereld - geworden.


Ook in Bremen is het bedrijf spraakmakend. Maar daar gaat nog een kleine uitdaging schuil achter het transport van de 'Bremen IV': onwetendheid. Wanneer Hasenkamp de opdracht krijgt, zijn alleen de randvoorwaarden duidelijk. Het werfmodel is een kleine vier meter lang en moet van museum A naar museum B verhuizen. "Niemand kon ons vertellen hoe zwaar het schip weegt, of het hol of massief is en hoe gevoelig de structuur is", aldus Anton Sindilj. "En niemand kon ons vertellen wanneer en hoe het de laatste keer was verplaatst." Sindilj is een van de acht kunstinspecteurs bij Hasenkamp. Zijn job: vóór het eigenlijke transport ter plekke een kijkje nemen en alle mogelijke gevaren doorgronden, opdat het object veilig op de bestemming komt. Zo ook bij de 'Bremen IV'.

De specialist inspecteerde het trappenhuis in het museum, telde treden, mat kleine hoekjes en smalle deuren. En of het schip nu 50 of meerdere honderden kilo's weegt, bleef een raadsel. Maar Sindilj moest handelen. Hij plande zes dragers in en een Atego. "Puur op ervaring ingeschat", zegt hij met een lach. De 47-jarige is al 20 jaar bij Hasenkamp werkzaam.


Van onschatbare waarde.

Op de beslissende dag arriveert de groep profs in Bremen. Daaronder ook Arno Büchel, die samen met Steffen Säwe in de Atego voorrijdt. Beide heren vormen sinds een jaar een team. "Bij ons zitten altijd twee mensen in de cabine", aldus Büchel. "Om verzekeringstechnische redenen. Bovendien heeft onze vrachtwagen een aircosysteem voor de laadruimte, 12 bar-luchtvering en alarmbeveiliging. Alles voor de kunst." Arno Büchel heeft nog een houten kist bij zich die extra ter bescherming van de 'Bremen IV' is gebouwd. "We hebben bij Hasenkamp een interne timmerloods", zo licht hij verder toe. "Daar kunnen we alles bouwen: van eenvoudige beschermingsverpakking tot een vuurvaste aircobox." Individuele verpakkingswensen vervullen – de standaard bij Hasenkamp.

De andere helpers arriveren in een personenauto. De mannen zijn extra vanuit Keulen gekomen, daar is de centrale planning van Hasenkamp gevestigd. In Duitsland zelf heeft de onderneming 13 vestigingen, in Europa nog eens 19. Met Azië en het Midden-Oosten komen er nog eens vijf locaties bij.


Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.
Adembenemend. Stop! Terug! Neerzetten! Bij het transport van het zo'n 150 kilo zware scheepsmodel wordt elke handgreep feilloos uitgevoerd.

Sinds de oprichting in 1903 is Hasenkamp enorm gegroeid. En bleef altijd in handen van de familie. Momenteel staat Hans-Ewald Schneider aan het hoofd van de onderneming. Met zijn zoon Thomas werkt al de vijfde generatie in het bedrijf. Thomas Schneider is de kunst als het ware met de paplepel ingegeven. Hij was dan ook al van kind af aan nauwer betrokken bij het bedrijf dan menig ander. "Als jongen mocht ik al meehelpen bij het transport van het terracottaleger in Xian", zo herinnert hij zich. Thomas Schneider werkte al in zijn jonge jaren als hulpje in het familiebedrijf. "Van duizenden jaren oude ontdekkingen uit de verzonken onderwatersteden bij Alexandrië tot de Bernwardsäule in de Dom van Hildesheim, ik heb al zeer fascinerende transporten meegemaakt", zo vertelt hij. Dan krijg je al vroeg een gevoel van de onschatbare waarde van kunst. En deze waarden geeft de familie door aan haar medewerkers. Van de 250 in Keulen – wereldwijd zijn het er meer dan 1000 – zijn er 70 bestuurders. "En elk van hen krijgt een speciale opleiding tot Art Technician", aldus Schneider. "Bij ons worden alle bestuurders geschoold in het verpakken en transporteren van kostbare goederen en gevoelig gemaakt voor het onderwerp kunst."

Op de plaats waar het moet gebeuren, begroeten zes van dit soort specialisten de verantwoordelijken van de musea en daarna gaan ze meteen aan de slag. Overlegronde bij de 'Bremen IV'. De mannen dragen donkerblauwe pullovers en witte fluwelen handschoenen, en hebben daarom wel iets weg van butlers. En ze gaan al even omzichtig te werk. Behoedzaam wordt het schip transportgereed gemaakt en met spanbanden vastgezet.

Eerste station: de begane grond. Hier wacht de houten kist. Daarvoor moeten de dragers zonder deze kist 60 treden en een nauw trappenhuis zien te overwinnen. Bij het optillen wordt er lang en diep uitgeademd. "Zo'n 150 tot 200 kilo", schat Anton Sindilj. Hij had het volledig bij het rechte eind toen hij zes mensen inplande. Trede voor trede nadert het model de beschermende kist. Korte commando's schallen door het museum: "Stop! Terug! Neerzetten!" Wie zelf ooit een verhuizing heeft meegemaakt, weet dat zulke woorden niet altijd het gewenste effect hebben. Wel bij de mannen van Hasenkamp. Veilig arriveert het schip in de houten haven. Daar krijgt het nog een extra omhulling van kussens, noppenfolie en gespen.

Ook het inladen in de Atego levert geen problemen op. En de 'Bremen IV' gaat net als haar grote zus op maidentrip. Op de bestemming begint dan het hele spel in omgekeerde richting: Kilo's heffen, zuchten, pauzeren, steeds weer neerzetten. "Met de kist weegt de constructie nog eens 100 kilo zwaarder", puft Sindilj. Een van de mannen grijnst: "Godzijdank heb ik vandaag al wat boterhammetjes gegeten."

Na bijna vier uur is de reis volbracht. Het scheepsmodel staat veilig op de nieuwe plek in het Focke-museum. Aan bakboord glanst het opschrift 'Bremen IV' in het warme zonlicht dat door de ramen schijnt. De ranke mast prijkt zoals altijd fier. De gouden vlechten die voor scheepstouwen en kabels moeten doorgaan, zijn volledig intact aangekomen. De zes mannen grijnzen tevreden naar elkaar. Hasenkamp is opnieuw zijn hoogste credo trouw gebleven. "Het beste dat kunst kan overkomen: niets!"


Erezaak. Pas van de schoolbanken gekomen ging Arno Büchel meteen aan de slag bij Hasenkamp – en hij verbaast zich nog elke dag over elk afzonderlijk kunstwerk dat hij van A naar B mag rijden.
Erezaak. Pas van de schoolbanken gekomen ging Arno Büchel meteen aan de slag bij Hasenkamp – en hij verbaast zich nog elke dag over elk afzonderlijk kunstwerk dat hij van A naar B mag rijden.

Foto's: Sebastian Vollmert

9 reacties